برای کشت خربزه، به عنوان یک میوه سالم باید چه نکاتی را رعایت کرد؟

 

افزایش عملکرد و تولید محصول سالم در

کشت خربزه

 

اقدامات لازم قبل از کاشت

جهت مدیریت عوامل خسارت‌زای گیاه‌پزشکی، لازم است حتی قبل از کشت نیز اقداماتی توسط کشاورز انجام گردد. بر این اساس توصیه های لازم قبل از کاشت خربزه به قرار زیر می‌باشد.

1.     رعایت تناوب با توجه به الگوی کشت منطقه (جلوگیری از کشت مداوم کدوئیان)

2.     در صورت امکان، رعایت آیش (در مدت آیش زمین عاری از هر نوع گیاه خودرو باشد)

3.    در صورت امکان، رعایت فاصله مناسب قطعه مورد کشت با مزارع و باغات دارای آلودگی بالا به حشرات ناقل ویروسها (همچون چغندرقند، پنبه، یونجه و...)

4.    در صورت امکان، انجام یخ‌آب زمستانه در سرد‌ترین روزهای زمستان بر اساس اطلاعات هواشناسی منطقه و حتی‌الامکان با استفاده از روان آبها یا آبی که برای مدتی در استخر ذخیره شده و دمای آن نزدیک به صفر باشد)

5.        استفاده از زیر شکن در صورت وجود لایه سخت در محدوده رشد ریشه

6.    استفاده از علف‌کش‌های پیش‌رویشی در زمین‌های دارای سابقه آلودگی بالا به علف‌های هرز با رعایت تکنیک مناسب سمپاشی و فاصله زمانی مناسب با کشت

7.        بررسی سابقه آفات، بیماریها و علف‌های هرز در مزرعه

8.        انجام آزمایش خاک از نظر آلودگی به نماتد مولد غده ریشه

9.        استفاده از کودهای دامی کاملاً پوسیده یا کود سبز جهت افزایش زهکشی مخصوصاً در خاکهای سنگین

10.    حذف علفهای هرز و بقایای گیاهی داخل و اطراف مزرعه

11.    آزمون خاک از نظر بافت ، ساختمان، EC، pH، مواد غذایی (حاصلخیزی خاک) و انجام کوددهی متعادل بر این مبنا


 

 

اقدامات لازم در مرحله کاشت

در هنگام کاشت خربزه توجه به اصول اساسی کشت باعث کاهش خسارت عوامل زنده می‌شود. بر این مبنا و با توجه به مدیریت تلفیقی آفات (IPM) موارد زیر توصیه می‌گردد.

1.        تسطیح زمین

*         جلوگیری از ایست آبی در مزرعه

*         کاهش خسارت مرگ گیاهچه و سبزخشکی

*         ایجاد سطح سبز یکنواخت در مزرعه

2.    در صورت امکان، ترتیب زمانی کشت به نحوی باشد که مزارع دیرکاشت (کرپه‌تر) در بالا‌دست مزارع زودکاشت باشد (از نظر جهت وزش بادهای غالب منطقه)

*         جلوگیری از انتقال آفات و بیماریها از مزارع زودکشت به مزارع دیرکشت توسط باد

*         کاهش مصرف سم

3.        کشت در اولین فرصت ممکن

*         کاهش خسارت آفات، پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه

*         فرار از آفات، بیماری ها و علف‌های هرز

*         افزایش درآمد کشاورز به دلیل فروش گران‌تر محصول (فروش نوبر)

4.        استفاده از روش کشت ردیفی و آبیاری ترجیحاً قطره‌ای (جلوگیری از آبیاری غرقابی)

*         جلوگیری از مرگ گیاهچه و پوسیدگی‌های ریشه به دلیل افزایش آب مصرفی و تجمع آن پای بوته

*         صرفه جویی در مصرف آب

*         کاهش خسارت علف‌های هرز

*         افزایش عملکرد محصول

5.    حد‌اقل 15 روز قبل از کاشت خربزه، کشت یک ردیف طالبی سمسوری (به‌عنوان گیاه تله) به ازای هر 40 ردیف خربزه و حذف میوه‌های طالبی از زمان شروع میوه‌دهی طالبی به صورت هفتگی و معدوم کردن آنها

*         کاهش آفات خربزه

*         کاهش مصرف سم

نکات بسیار مهم: در صورت عدم جمع‌آوری کامل میوه‌های طالبی از زمان شروع میوه‌دهی طالبی به صورت هفتگی و معدوم نکردن آنها نتیجه عکس (افزایش خسارت) ایجاد خواهد شد. در ضمن بعداً می‌توان از ردیف کشت طالبی در زمان برداشت خربزه به عنوان جاده بین مزرعه استفاده کرد.

6.        در صورت امکان، استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل

*         کاهش خسارت آفات و بیماریهای گیاهی

7.        تهیه بذر و نشای سالم و عاری از بیماری های قارچی و ویروسی، تهیه شده از منابع معتبر

*         جلوگیری از ورود عوامل بیماریزا به مزرعه توسط بذر

8.        ضدعفونی بذر با مخلوط قارچ‌کش و حشره‌کش‌ مناسب یا ترکیبات بیولوژیک مجاز به صورت بذر‌مال

*         جلوگیری از پوسیدگی‌بذر، مرگ‌گیاهچه و خسارت تریپس

9.        در صورت امکان، کشت نشا به جای بذر

*         کاهش خسارت پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه

*         افزایش قدرت رقابت خربزه در مقابل علف‌های هرز

*         جلو انداختن رشد گیاه و پیش‌رس کردن محصول به منظور استفاده از بازار بهتر

10.    جلوگیری از کشت عمیق بذر مخصوصاً در خاکهای سنگین

*         پیش‌گیری از خسارت پوسیدگی بذر و مرگ‌گیاهچه

11.    در صورت امکان، کاشت حاشیه مزرعه با ذرت

*         جلوگیری از انتقال ناقلین ویروسها به مزرعه

*         ایجاد بادشکن

 

اقدامات لازم در مرحله داشت

بیشترین اقدامات در جهت کاهش خسارت عوامل خسارت‌زای گیاه‌پزشکی در مرحله داشت انجام می‌گردد و توجه به آنها نقش عمده‌ای در مدیریت تلفیقی دارد. مهمترین اقدامات توصیه شده عبارتند از:

1.        به‌کارگیری توصیه‌های کودی مناسب جهت رشد متعادل (استفاده از کودهای ماکرو و میکرو بر اساس نیاز گیاه)

*         افزایش مقاومت گیاه در برابر عوامل بیماری‌زا و آفات

*         افزایش رقابت گیاه در برابر علف‌های هرز

*         افزایش عملکرد محصول

2.        تنک بوته‌های خربزه و قرار دادن آنها در کیسه‌های پلاستیکی و نهایتاً خارج و معدوم کردن آنها از مزرعه

*         کاهش جمعیت تریپس

*         کاهش مصرف سم

نکته بسیار مهم: در صورت عدم استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و رها کردن بوته‌های تنک شده در مزرعه (یا نزدیک به آن)، افزایش جمعیت تریپس و افزایش خسارت حاصل می‌گردد.

3.        وجین دستی علف های هرز همزمان با تنک

*         حذف علف‌های هرز با هزینه کمتر

4.        خاک‌دهی مطلوب بوته

*         استقرار بهتر بوته و جلوگیری از تنش بوته در اثر وزش باد

*         جلوگیری از ایجاد زخم و ورود عوامل بیماریزا

5.        هرس فرم بوته

*         جلوگیری از تنش بوته در اثر وزش باد (کاهش ارتفاع بوته)

*         کارایی بیشتر سموم و کودهای ریز مغذی (نفوذ بهتر به داخل بوته)

*         افزایش عملکرد محصول

*         کاهش مصرف سم

6.        کولتیواتور در زمان مناسب

*         حذف علفهای هرز

*         کاهش مصرف سم

7.        نصب کارت‌های رنگی و تله‌های فرومونی

*         مبارزه با تریپس، شته، مگس مینوز و مگس میوه

*         پیش آگاهی آفات

*         مبارزه با ناقلین بیماری‌های ویروسی

8.        ایجاد سرعت گیر در جاده‌های خاکی بین مزارع

*         جلوگیری از ایجاد گرد و غبار ناشی از تردد ماشین آلات

*         کاهش خسارت کنه‌های تارتن  

9.        مدیریت آبیاری با توجه به نیاز آبی و سن خربزه (جلوگیری از آبیاری بیش از حد یا ایجاد تنش خشکی)

*         جلوگیری از تنش خشکی و یا خفگی ریشه

*         کاهش بیماری‌های ریشه

*         کاهش جمعیت علف‌های هرز (با محروم ساختن علف‌های هرز آب‌دوست از دسترسی به منابع کافی آب)

*         افزایش عملکرد

10.    حذف بوته‌های آلوده به ویروسها و قارچهای خاکزاد با انجام بوته‌کشی

*         جلوگیری از گسترش بیماری‌های ویروسی و قارچی و کاهش خسارت

11.  محلول‌پاشی دور طوقه بوته‌های دارای علایم اولیه بوته‌میری و بوته‌های مجاور به صورت لکه‌ای در طول فصل رشد (به محض مشاهده علایم و بر اساس تعیین عامل بیماریزا

*         کاهش خسارت مرگ گیاهچه، پوسیدگی‌های ریشه و پژمردگی فوزاریومی

نکته بسیار مهم: نوع سم بر اساس نوع عامل متفاوت است.

12.    فاصله دادن فارو از بوته‌های خربزه همزمان با دادن کود سرک (قبل از اینکه طول بوته به 50 سانتیمتر برسد)

*         کاهش رطوبت کنار طوقه

*         کاهش خسارت پوسیدگی ‌ریشه و علف‌های هرز

*         افزایش راندمان مصر