رعایت بهداشت و جلوگیری از بیماری ها می تواند به از بین بردن بعضی از مشکلات نوغان دارای کمک کند و سبب افزایش رونق آن شود.  

 

بهداشت نوغانداری

و بیماریهای کرم ابریشم

با سپاس از سرکار خانم دکتر ایرانمنش، به خاطر مطلب ارزشمندشان

 

خرید تخم نوغان

1- از خوب بودن تخم نوغان مطمئن و آن را از جایی که تخم تضمین شده وجود دارد ، تهیه  کند .

2-پس از خرید و در زمان آوردن تخم به محل پرورش مواظب است که به آن ها فشار نیاید ، حرارت و نور مستقیم خورشید به آن ها نتابد ، زیر باران قرار نگیرند و حتماً به آن ها هوا برسد.

3- در جاهای آلوده مثلاً در نزدیکی سموم علف کش و یا مواد نفتی قرار داده نشوند.

 اگر چنین اتفاقی افتاد ، بدن کرم ها را در آب تازه قرار داده ، آبکشی نموده ، به آن ها هوای تازه  رسانده و از برگ های تازه تر ، تغذیه نمود .   

                  

ویژگی های محل پرورش کرم ابریشم

- از محل نگهداری مرغ و یا دام نباید برای نوغانداری استفاده شود.

- در محل ورود به نوغان داری باید یک حوضچه آب آهک برای ضد عفونی کفش ها قرار داده شود.

- محل پرورش باید پاکیزه باشد و به اندازة کافی برای کرم ها جا وجود داشته باشد.

- دیوارها کاشی یا سیمان باشند که بتوان آن ها را شست و ضد عفونی کرد . نور و حرارت مستقیم آفتاب روی کرم ها نباید بتابد.

- اگر اندازة حرارت و رطوبت هوا در سالن پرورش کم یا زیاد باشد ، یا این که هوای تازه به قدر لازم وارد آن نشود کرم ها مریض می شوند .

 برای با خبر شدن از اندازه حرارت و رطوبت اتاق پرورش می توان یک دستگاه حرارت سنج و رطوبت سنج از داروخانه خرید و به دیوار آویزان کرد.

برای تولید حرارت و رطوبت ، می توان از بخاری که دودکش آن به خارج راه داشته باشد استفاده کرد و یک ظرف آب  برای ایجاد رطوبت روی آن گذاشت.

ضدعفونی

با ضد عفونی  سالن پرورش  به وسیلة آب آهک و ضد عفونی وسایل با استفاده از آفتاب ، امکان  به وجود آمدن بیماری ها بسیار کم می شود ؛ علاوه بر این از جا به جایی بیماری جلوگیری می شود.

لوازم پرورش مانند ظروف خوراک ، چاقوهای برش برگ و سینیهایپرورش، دور و اطراف محل پرورش ، به خصوص جاهای تاریک و شکاف ها ، راهروها و همچنین راه ورود به محل پرورش باید مرتب ضدعفونی شوند . برای ضد عفونی وسایل نقلیه و کفش افراد ، در بیرون درب ورودی  محل پرورش    می توان یک گودال محتوی آب آهک ایجاد کرد.

 

ضدعفونی سالن پرورش

مواد مورد استفاده : 1 آهک   2- فرما لین 

آهک:

آهک کشته( هیدرو کسید کلسیم) 5%برای ضد عفونی سالن پرورش به کار می رود .  به منظور تهیه آهک کشته ابتدا محل را مرطوبکنید ، سپس آهک را  با استفاده از یک الک یا پارچة نازک ،  روی آن  بپاشید.

فرمالین 2% و 3%

برای ضدعفونی سالن پرورش از فرمالین 2% و3 %  استفاده می کنند .

  روش استفاده:

 برای یک مترمربع سطح ، یک لیتر فرمالین 2% یا 3% لازم است . برای سطح کوچک از آب پاش دستی و برای سطح زیاد ازآب پاش موتوری استفاده می شود.

 

1 - برای انجام  اولین ضد عفونی ، اتاق پرورش را جارو و تمیزکنید سپس محل را با آب بشویید.

2-پس از انتخاب مادة ضدعفونی ، محلول ضدعفونی را تهیه کنید و در سالن پرورش و اطراف آن بپاشید.

3 - درب سالن پرورش را بعد ازضدعفونی ، به مدت  یک تا دو روز ببندید.

4 -پس از یک تا دو روز درب و پنجره های سالن پرورش را باز کنید.

5- به منظور دومین ضدعفونی ، از بخار فرمالین استفاده می کنند و این کار می تواند 3-2 روز بعد از اولین ضدعفونی انجام شود.

ضد عفونی لوازم و وسایل

الف : ضد عفونی با فرما لین 2% ( ضد عفونی شیمیایی )

ب:  ضدعفونی با حرارت و نور خورشید ( ضدعفونی  فیزیکی )  

 

روش ضد عفونی لوازم

1 - هفت روز قبل از آغاز پرورش ، لوازم را بشویید و به مدت یک روز ، زیر نور مستقیم خورشید خشک کنید.

2 - سپس آن ها را به مدت 60 دقیقه  در فرمالین 2% قرار دهید.

3 دوباره روی لوازم ، ضدعفونی های شیمیایی بپاشید و با پلاستیک روی آن ها را بپوشانید .

4-آن ها را به همراه  پوشش پلاستیکی ، دوباره به مدت یک روز زیر نور خورشید نگه دارید.

ضدعفونی بدن کرم ابریشم و محل پرورش

بعد از هر پوست اندازی و قبل از غذا دادن در دوره پرورش ، ضدعفونی بدن کرم ابریشم و محل پرورش آن ها لازم  است  .

 

مواد مورد استفاده :

1- پاپسول ( پارافرم الدئید3%)  2- فرمالین 2% یا 3%    3-آهک

پاپسول: پاپسول مخلوطی از بعضی مواد شیمیایی و ماده ای به نام پارا فرم الدئید است با 96 قسمت آب آهک که قدرت ضد عفونی آن علیه بیماری گراسریو  موسکاردین دو برابر سایر مواد است و به دلیل داشتن مواد سمی ، برای زندگی موجودات زنده ضرر دارد.

روش ضد عفونی بدن

پودر پاپسول را روی جا و بدن کرم ابریشم به وسیله یک الک یا پارچه نازک  بپاشید.

احتیاط :

- مراقب باشید برگ های توت با پاپسول آلوده نشوند. ضدعفونی  یک ساعت قبل از خوراک دادن انجام شود.

آهک

2 تا 3 گرم از پودر آهک کشته 96% را در مراحل اولیه لاروی و 4 تا 5 گرم از آن را در مراحل چهارم و پنجم لاروی ، برای هر 1/0 متر مربع از سطح بدن، به وسیله یک الک یا پارچه نازک روی کرم ها بپاشید.

بعد از استفاده از آهک ، روی بدن کرم ابریشم ها را با کاغذ بپوشاند و پس از یک ساعت و نیم آن ها را بردارید.

 

بیماری های کرم ابریشم

چون بیماری های کرم ابریشم درمان ندارند ، بهترین کار این است که راه های پیشگیری را یاد بگیرید و به کار ببندید تا زحمت و سرمایه شما هدر نرود.

بیماری های ویروسی

-      گراسری ( پلی هدروزیس هسته ای )                 - پلی هدروزیس سیتوپلاسمی

-      فلاشری ویروسی                                                - دنسو نوکلئوزیس

بیماری گراسری

یا  پلی هدروزیس هسته ای  است. نام های دیگری هم دارد مانند بیماری شیری و بیماری آویزانی  .

 کرم ابریشم  با خوردن برگ های توت آلوده ، مریض می شود . ویروس بیماری ، اول وارد همولنف که همان خون کرم ابریشم و به رنگ زرد است می شود و بعد به غده های ابریشم که در دو طرف بدن کرم قراردارد، حمله می کند .

نشانه های بیماری

 در ابتدا که بیماری هنوز شدید نشده کرم ابریشم حالت کرخت و بی حال دارد و پوست بدنش برّاق و درخشان است . وقتی بیماری شدید شد کرم به رنگ شیری در می آید ( نام شیری را از این حالت گرفته است ) و بین بند ها ورم می کند .

کرم، با بی قراری به لبة سبد می آید یا به پایین پرت می شود و یا با کمک پا های عقبی خود در حالی که سرش به طرف پایین قرار گرفته است ، آویزان می شود . ( به همین خاطر به این بیماری آویزانی هم می گویند.)

 

راه های پیشگیری از بیماری

 قبل از آغاز بهار و شروع کار نوغان داری ، محل را تمیز کنید ، وسایل را بشویید و در آفتاب قرار دهید تا خشک شوند . اتاق و وسایل را تمیز و ضدعفونی کنید . بهتر است اتاق را شعله دهید و بعد پودرآهک کشته شده 96% را  درون یک پارچه نازک بریزید و روی کف اتاق و گوشه ها بپاشید .

اگر در زمان نوغان داری ، کرمی مریض شد به آرامی و بدون  این که پوستش پاره شود ، آن را بردارید و داخل یک ظرف آب آهک یا آتش بیندازید .

محل پرورش را به طور مرتب از برگ های مانده و مدفوع تمیز کنید . خشک و تمیز بودن این محل اهمیت زیادی دارد .

 مواظب  درجه گرما و رطوبت هوا باشید تا به اندازه باشد .

غذای کرم ها را به موقع و به اندازه بدهید.

 

2-بیماری پلی هدروزیس سیتوپلاسمی

در این بیماری ویروس به روده کرم ابریشم حمله می کند بعد همراه مدفوع خارج می شود و این مدفوع برگ ها را آلوده می کند . کرم با خوردن برگ توت آلوده ، به راحتی مریض می شود.

نشانه های بیماری

اشتها و رشد کرم بیمار کم می شود ، پوست اندازی دیر صورت می گیرد و بدن کرم  کرخت و تیره   می شود . در این حالت قسمت سینة کرم بیمار روشن و مدفوعش هم سفید و گچی است . قسمت مقعد به علت بیرون زدگی روده ، سفت و سخت می شود.

 

راه های پیشگیری از بیماری

برای پیشگیری  از این بیماری نباید بگذارید درجه حرارت و رطوبت به طور ناگهانی بالا و پایین برود.

اگر به برگ درخت توت آفتاب بتابد ، بیماری کمتر به وجود می آید.

وقتی بیماری آمد باید تمام وسایل مانند سینی پرورش، سبد ها، روزنامه ها و دیگر وسایل را عوض کنید.

 جای کرم ها با استفاده از مواد و یا شعله افکن و اتاق پرورش و دور و بر آن با آهک کشته 5 /0 درصد باید ضد عفونی شود.

این بیماری را هم می توان به وسیله میکروسکوپ تشخیص داد.

 

3- بیماری فلاشری ویروسی

این بیماری بسیار مسری و خطرناک است. عامل آن ابتدا روده را بیمار می کند و سپس همراه مدفوع از روده خارج می شود.

 

راه های پیشگیری از بیماری

 ویروس بیماری فلاشری باعث مرگ کرم ابریشم می شود. این ویروس به مدت 2 تا 3 سال در بدن کرم مرده زنده می ماند پس باید همه وسایل و جای پرورش را با پودر آهک  ضدعفونی کرد.

پرورش کرم ابریشم ، در هر سنی به حرارت و رطوبت مخصوصی نیاز دارد ؛ غذا باید به اندازه و خوب باشد و تمیزی هم رعایت شود.

چون ویروس بیماری فلاشری همراه مدفوع خارج می شود باید کرم ابریشم بیمار را همراه با جای پرورش سوزاند .

همة بیماری های ویروسی را می توان به روش  زیر کنترل کرد:

1-استفاده ازتخم تضمین شده و مقاوم در برابر بیماریها

2- دادن غذای تازه وکافی به کرم ها و مواظبت از آنها

3- ضد عفونی صحیح و تمیزکردن اتاق و وسایل پرورش

4- انجام درست ضد عفونی کرم ها و سینی های پرورش و ازبین بردن کرم های بیمار

5-فهمیدن بیماری درابتدای آن و ازبین بردن همه آلودگی ها

 

 

بیماری های باکتریایی

باکتری ها در طول زندگی کوتاه کرم ابریشم می توانند او را بیمار کنند ولی در شرایط زیر، بیماری های باکتریایی بیشتر می شود :

1- در فصل گرم و زمانی که رطوبت هم بالا باشد.

2- زمانی که ضد عفونی کم یا نادرست انجام شده باشد

3-وقتی که مدفوع در سینی های پرورش جمع شود و به طور مرتب نظافت نشوند.

4- هنگامی که غذا به اندازه کافی نباشد و یا برگ ها آلوده و کثیف باشند.

  بیماری های باکتریایی در کرم ابریشم به سه دسته تقسیم می شوند:

1 - بیماری های سپتی سمی 2- بیماری های روده ای 3- بیماری های توکسینی

1-بیماری های سپتی سمی:

سپتی سمی در مرحلة لاروی باعث مرگ کرم ابریشم می شود . اگر سپتی سمی در پیله اتفاق بیفتد باعث کوچک شدن آن ها می شود و در مرحلة پروانگی روی تخم ها اثر می گذارد.

 از انواع این باکتری ها می توان استافیلوکوک ، استرپتوکوک و باسیل ها را نام برد که به ضدعفونی با آهک حساس هستند.این باکتری ها بیشتر از راه زخم و کمتر از راه خوراک و دهان وارد بدن می شوند.

 

نشانه های بیماری

- بدن حالت نرم ، بیرنگ و کشیده پیدا می کند .

- بی حالی و کرختی در حرکت به وجود می آید و  قدرت گرفتن در پاها کم می شود .

- کرم بی اشتها می شود .

- ورم سینه و چروکیدگی غیرعادی در بند ها  به وجود می آید .

- پوست به آسانی پاره و از آن مایع بدبویی خارج می شود.

 در سپتی سمی سیاه ، اول سینه و بعد تمام بدن سیاه می شود و در سپتی سمی قرمز تمام بدن به رنگ  قرمز در می آید.

 

راه های پیشگیری از بیماری

علت به و جود آمدن  بیماری سپتی سمی ، رطوبت و حرارت بالا است . باکتری بعد از یک ضربه یا زخم ، وارد بدن می شود . بهترین راه جلوگیری از بیماری این است که  با ضد عفونی و رعایت بهداشت کافی دراتاق پرورش ، نگذاریم باکتری ها و مدفوع بر روی برگ ها و لوازم باقی بمانند . جمعیت کرم ها هم باید جای کافی داشته باشند تا بدن آن ها ضربه نبیند و زخم نشود.

 

2- بیماری های روده ای

زمانی که خوراک ضعیف باشد ، بهداشت و تمیزی کم باشد و اندازة رطوبت و حرارت هم با اندازة سن کرم ابریشم جور نباشد ، دفاع طبیعی روده ضعیف می شود و اگر باکتری های خورده شده با برگ کثیف و آلوده ( مانند استرپتوکوک ها و بعضی باسیل های کوچک) زیاد باشد بافت روده خراب  می شود و بیماری های روده ای به وجود می آیند.

 

نشانه های بیماری

بی اشتهایی ، اسهال ، استفراغ ،  کند حرکت کردن ،

سر شفاف و رشد کم و نابرابرکرم ها از نشانه های این بیماری است . اگر این اتفاق در مرحلة آخر زندگی کرم ابریشم بیفتد پیله بافی انجام نمی شود.

 

راه های پیشگیری از بیماری :

با خوراک خوب از برگ سالم و تمیز ، تنظیم درجه حرارت و رطوبت مورد نیاز برای هر مرحله از زندگی کرم ابریشم ، رعایت ضدعفونی درست و بهداشت جای پرورش شاید بتوان جلوی بیماری را گرفت یا آن را کم کرد.

 

بیماری های قارچی

- موسکاردین            - آسپرژیلوس

دو بیماری مهم قارچی در کرم ابریشم موسکاردین و آسپرژیلوس است . معمولاً بعد از بیماری های قارچی کرم ابریشم ،  بدن کرم سخت و گچی می شود.

 

بیماری قارچی موسکاردین

کرم ابریشم در فصل سرد و بارانی که رطو بت هوا بالا است بیشتر به بیماری قارچی مبتلا  می شود.

 تماس مستقیم میان کرم های سالم و بیمار سبب سرایت بیماری می شود .

 

نشانه های بیماری

اول روی پوست لکه های مرطوب به وجود می آید ، بعضی وقت ها این لکه ها سیاه و سفید و دایره ای شکل هستند ، بعد بی اشتهایی ، اسهال و استفراغ دیده می شود و در پایان کرم ابریشم می میرد. قبل از مرگ روی بدن ، قارچ به صورت کرک های پشمی شکل ، رنگی یا سیاه و سفید دیده می شود.

 

بیماری قارچی آسپرژیلوس

این بیماری زمانی که رطوبت بالا باشد برای کرم های جوان خطرناک است.

 

نشانه های بیماری

این بیماری کرم ابریشم را در مراحل اول و دوم زندگی گرفتار می کند . ابتد کرم بی اشتها و کرخت است بعد پوستش درخشان و سر و سینه اش بزرگ می شود ، استفراغ می کند و می میرد.

 

راه های پیشگیری از بیماری های قارچی

1- قبل از شروع پرورش کرم ابریشم باید تمام اتاق پرورش ، وسایل و اطراف حیاط با پودر آهک 5 % ضد عفونی شود.

2- در زمان پرورش اگر اندازة رطوبت و حرارت برای هر سن کرم ابریشم به قدر کافی باشد ، از رشد قارچ جلوگیری می شود.

3- جای پرورش باید همیشه تمیز و خشک باشد و مدفوع از آن جا خارج شده باشد.

4- جای پرورش باید مرتب ضدعفونی شود.

 

بیماری های انگلی

بیماری پبرین

    یکی از مهمترین بیماری های کرم ابریشم است که با انگلی از خانواده میکروسپوریدیا به وجود می آید و می تواند به وسیله تخم به نسل بعدی برسد ، به همین علت باید تخم تضمین شده خریداری شود.

انگل می تواند به مدت یک سال در محل پرورش زنده بماند ولی در برابر ضد عفونی و حرارت آفتاب  حساس است و زود از بین می رود .

 

 نشانه های بیماری

این انگل در همة مراحل زندگی می تواند کرم ابریشم را بیمارکند.

 

راه های پیشگیری از بیماری

مهم ترین و اصلی ترین کار در جلوگیری از بیماری ، داشتن تخم سالم و تضمین شده  است.

- قبل از شروع تخم ریزی  باید جا و وسایل پرورش تمیز و درست ضدعفونی شوند . تخم های ضعیف و کرم های بیمار باید حذف شوند

- از برگ توت کثیف و آلوده که  می تواند  این بیماری را به وجود آورد استفاده نشود .

- اگر وسایل و لوازم به کار رفته در دورة قبلی  برای دورة بعدی استفاده می شود ، حتماً باید تمیز و با روش صحیح ضد عفونی شوند.

- مدفوع کرم های آلوده هم می تواند باعث بیماری کرم های سالم شود. باید جا را همیشه تمیز نگه داشت.

 

مسمومیت با گاز های شیمیایی

-      مسمومیت با سموم دفع آفات نباتی                    - مسمومیت با گازها

این بیماری ها غیرعفونی هستند ، یعنی براثر موجودات زندة ریز به وجود نمی آیند و علت آن مواد و گاز های شیمیایی سمی و زائد هستند که عبارتند از:

مسمومیت با سموم دفع آفات نباتی و گازهای خروجی کارخانه ها که یا همراه غذا وارد بدن کرم  می شوند و یا از راه تماس پوستی و تنفس ایجاد مسمومیت می کنند.

مسمومیت با سموم شیمیایی دفع آفات نباتی

مهم ترین سم های دفع آفات نباتی ، سموم ارگانوفسفره، ارگانوکلره و ارگانو نیتروژن هستند.

نشانه های مسمومیت

همة سم ها در کرم ابریشم نشانه های مشابهی را به وجود می آورند که عبارتند از : عصبی بودن، آویزان شدن از قسمت جلویی بدن ، راه رفتن با سختی ، استفراغ ، افتادن به یک طرف ، گرفتگی عضلانی، کوچک و کوتاه شدن بدن ، فلجی و در پایان ، مرگ.

راه های پیشگیری از بیماری

در زمان سمپاشی درختان باید مواظب جهت باد بود تا سم به برگ های توت نرسد . اگر به هر دلیلی سمپاشی انجام شد لازم است بعد از گذشت زمان لازم ، بسته به نوع سم ، از برگ های آن برای خوراک کرم ابریشم استفاده شود.

 اگر مسمومیت رخ داد ، باید بدن کرم ابریشم مسموم را در آب فرو برید و آب کشی کنید و هوای تازه به آن برسانید سپس از برگ توت تازه به آن ها خوراک دهید.    

 

آفات کرم ابریشم

   - مورچه               - مگس        - سوسک

علاوه بر بیماری هایی که گفته شد، بعضی آفات به کرم ابریشم حمله می کنند و باعث از بین رفتن آن می شوند . مورچه ها ، مگس ها ، زنبورهای گوشتخوار و سوسک ، آفت های مهم هستند .

1-    مورچه ها

 خطرناک ترین آفات کرم ابریشم مورچه ها هستند که در سن جوانی به علت کوچک بودن کرم به آسانی به آن حمله می کنند .

مورچه ها یا در محل پرورش لانه دارند یا به وسیله برگ توت وارد می شوند . باید لانة مورچه را ببندید و مواظب باشید برگ هایی که برای خوراک چیده می شوند مورچه نداشته باشند . قبل از شروع نوغان داری باید محل را خوب تمیز کنید و لای درز دیوارها و جاهای تاریک را سم پاشی و ضد عفونی کنید . در محل پرورش و در زمان پرورش نباید از سم برای کشتن مورچه ها استفاده شود.

 2-مگس  ها

3- زنبور ها

 

راه های پیشگیری

باید در و پنجره ها توری داشته باشند و قبل از شروع نوغان داری ، محل خوب تمیز و لای درز دیوارها و جاهای تاریک سم پاشی و ضد عفونی شود. زمان پرورش نباید از سم برای کشتن مگس هادر محل استفاده شود.

3- سوسک

نوعی سوسک به نام" درمستید " از آفات کرم ابریشم است که بر اثر بوی بد پیله انباری به سوی آن ها  می رود و داخل پیلة می شود ، پیله را آب می کند و کرم داخل آن را می خورد . پیله که خراب شده باشد برای درست کردن نخ خوب ، به درد نمی خورد.

 

قبل از شروع نوغان داری باید محل خوب تمیز و لای درز دیوارها و جاهای تاریک ، سم پاشی و ضد عفونی شود . هنگام پرورش نباید از سم برای کشتن سوسک ها در محل استفاده کرد.