آبیاری بارانی (رول‌لاین یا ویل‌موو)

دستگاه آبیاری موتوری چرخ دار در ایران اغلب با نام‌های «ویل‌موو» (Wheel Move) و «رول‌لاین» (Roll Line) معروف است. سيستم آبياري رول‌لاين برای استفاده در بسياري از مزارع با شرايط متفاوت خاكي مناسب است. اين نوع سيستم نسبت به ساير سيستم‌ها كم‌هزينه‌تر بوده و كار با آن راحت‌تر است. به علت جابه‌جا شدن دستگاه، در‌ زمان‌های کاشت و برداشت مشكلي ايجاد نمي‌كند. اين دستگاه براي آبياري مزارع يونجه،گندم، جو و چغندر بسيار مناسب است.

اجزاء تشکیل دهنده این سیستم عبارتند از :

• نیروی محرکه سیستم: شامل یک موتور بنزینی به همراه سیستم هیدرولیک که بر روی یک شاسی چهار چرخ نصب شده است. انتقال نیرو توسط دو عدد زنجیر استیل انجام می‌شود.

• لوله‌هـای آلومینیـومی: این لوله‌ها ضمن انتقال آب به آبپاش‌ها، به عنوان محور انتقال نیرو به چرخ‌ها نیز عمل می‌کنند، به همین منظور دارای استحکام لازم برای مقاومت در مقابل پیچش هستند.

• چرخ‌ها: در وسط هر لوله، به فاصله‌های 12 متری، یک چرخ وجود دارد که از دو نیم طوقه تشکیل شده و به همراه یاطاقان‌ها، پره‌ها و تیغه‌ها، کارِ حرکت سیستم را بر عهده دارد. دو زنجیر از جنس استیل ضدِ زنگ، علاوه بر عمل انتقال نیرو از موتور و سیستم هیدرولیکِ دستگاه به چرخ‌های شاسی، وظیفه تنظیم حرکت دستگاه را نیز به‌عهده دارند. تنظیم اصولی و مرتب این زنجیرها شرط اول حرکت مستقیم دستگاه است.

• وزنه‌ها: به منظور جلوگیری از کج شدن محور آبپاش‌ها نسبت به زمین، هر آبپاش توسط یک وزنه، روی لوله نصب شده. این وزنه، در استقرار جدید، محور آبپاش را عمود بر زمین نگه داشته و پاشش آب را یکنواخت می‌کند.

• سوپاپ تخلیه: برای جابجایی سریع، راحت و بدون مشکل سیستم در هر نوبت جابجایی به‌کار می‌رود، آبِ درونِ لوله‌ها باید خیلی سریع تخلیه شود، به همین منظور در زیر هر آبپاش یک سوپاپ تخلیه اتوماتیک نصب شده است.

• شیلنگ: دستگاه توسط یک شیلنگ انعطاف‌پذیر به یک شبکه تحت فشار متصل می‌شود.

• اتصالات: از نوع اتصال سریع که شامل کوپلینگ‌های آلومینیومی بین لوله‌ها می باشند و ضمن استحکام اتصال لوله‌ها به همدیگر، امکان نصب و جدا کردن سریع هر لوله (واحد) را به‌خصوص در مزارعِ با شکل نامنظم فراهم می‌کند. یعنی سیستم به تناسب شکل زمین، طول مناسب را به خود می‌گیرد.

• ترمز: برای جلوگیری از حرکت دستگاه در هنگام وزش باد، از ترمزهای مخصوص استفاده می‌شود.

این دستگاه در بسیاری از مزارع کشاورزی دنیا به خصوص آمریکا، کانادا، استرالیا ... و ایران به‌صورت رضایت‌بخشی در حال کار است.

مزایای استفاده از دستگاه ویل‌موو:

• این دستگاه برای طول‌های 200 تا 500 متری، دارای کارکرد مناسبی است.

• قابلیت جابجایی دستگاه با ضرایب 6 متری وجود دارد که به ما امکان تنظیم فواصل جابجایی و تغییرات لازم برای فصول مختلف و مراحل مختلف رشد گیاه از جوانه زنی تا رسیدگی کامل زراعت را می‌دهد.

• امکان آبیاری توسط دستگاه در مرحله جوانه زنی بذرهای حساس وجود دارد.

• انجام عملیات زراعی با ماشین‌آلات در تمام مراحل رشد گیاه و آبیاری امکان پذیر است.

• جابجایی‌های دستگاه در صورت نیاز و حتی خارج کردن دستگاه از مزرعه به سادگی میسر می‌شود.

• جابجایی فقط با یک موتور کوچک بنزینی و بدون نیاز به نیروی برق صورت می‌گیرد.

• در صورت بهره‌برداری صحیح از دستگاه، عملکرد آبیاری به‌دلیل بالا بودن یکنواختی توزیع آب، به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.

• در صورت انتخاب ساعت آبیاری مناسب، علاوه بر تأمین نیاز آبی گیاه، از تلفات نفوذِ عمقی و روانابِ سطحی جلوگیری می‌شود.

سایر مزایا:

• کمک به حرکت یکنواخت و بدون انحراف دستگاه

• امکان کاشت چند مرحله‌ای

• امکان انجام عملیات زراعی متناسب با زمان و مدت آبیاری

• امکان برنامه‌ریزی برای عملیات برداشت و آبیاری

• امکان قطعه‌بندی زراعت

عوامل مؤثر در عملکرد مطلوب سیستم:

• طراحی اصولی:

- اراضی مورد نظر دارای شیب‌های تند و پستی و بلندی زیاد نباشد.

- استفاده از این سیستم برای محصولاتی که بلندتر از ارتفاع دستگاه هستند (مانند ذرت) امکان‌پذیر نیست، مگر تنها برای یک یا دو دور آبیاری در اوایل کشت و تا دوران رشد گیاه تا ارتفاع نصف قطر چرخ.

- جهت حرکت دستگاه با توجه به بادهای غالب منطقه رعایت شود.

- مدت آبیاری با توجه به بافت خاک و نیاز آبی گیاه طوری تعیین شود که جابجائی دستگاه به راحتی امکان پذیر باشد.

- زمان مناسب آبیاری با توجه به عواملی از قبیل بادهای شدید و یا آبیاری در زمان گرده‌افشانیِ غلات برای بهره‌بردار تشریح شود.

- فشار آبپاش‌ها به اندازه‌ای تعیین شود که با توجه به جداول کارخانه‌ی سازنده، حتما" با همپوشانیِ کافی، نه کمتر از حد مطلوب باشد (که اصطلاحا" منطقه‌ی کم‌آب به‌وجود آید) و نه بیش از حد نیاز باشد (که ذرات آب به راحتی با نسیم‌های ضعیف از محدوده آبپاش خارج شود).

• تهیه زمین:

یکی از مزایای استفاده از سیستم‌های موتوری چرخ‌دار، امکان انجام آبیاری به هر میزان، در هر زمان و به هر مدت است. به همین منظور برای انجام عملیات «تهیه زمین»، باید با انجام یک آبیاری، زمین را (اصطلاحاً) در حدِ گاو رو، قرار دهیم.

• میزان بذر:

با توجه به اینکه با استفاده از آبیاریِ تحت فشار، تقریباً کلیه بذرها، بالای 85% سبز می‌شود، ضروری است در صورت استفاده از سیستم آبیاریِ تحت فشار، میزان بذر را کاهش داده و به سطح توصیه های کارشناسان برسانیم.

• میزان مصرف سموم و کودها:

با توجه به امکانات و مزایای آبیاری بارانی توصیه می ‌شود، با رعایت نکاتِ کارشناسی، نسبت به کاهش میزان کود و سم اقدام کنیم.

• رعایت جهت کاشت:

در کشت‌های ردیفی مثل چغندرقند، حتماً باید جهت کشت، عمود بر جهت حرکت دستگاه، یا به عبارتی جهت کشت باید در راستای موازی با شکل قرار گیریِ دستگاه باشد.