بام سبز

بام سبز

لحظهای را تصور کنید در باغی هستید که متعلق به خودتان است .شما زمانهای کوتاهی اوقاتفراغت دارید و می خواهید لحظاتی را در محیطی سبز با چشم اندازی زیبا بگذرانید.یاتعطییلات آخر هفته است و شما میخواهید ناهار را در کنار خانواده تان در باغ صرفکنید . یا دقایقی را در زیر آفتاب به مطالعه بپردازید . باغ شما از بالا مشرف بهشهر است وشما می توانید مناظر شهر را از آن ببینید .در نقطه ای از باغ شما آب ازآبشار به پایین می ریزد و قطرات آب چون مروارید در فضا معلق می شود و به سوی استخرجاری می شود .چند بوته میوه و گل در چند قدمی شما در باغچه ای زیبا کاشته شده است وشما غذا را با سبزیجات تازه ای که از باغچه خود چیده اید، میل خواهید کرد. یک کبابپز با نمایی زیبا و تجهیزات کامل برای کباب کردن هر نوع غذای دلخواه شما مهیا شدهاست و عطر زندگی و طراوت همه جا را فرا گرفته است.بچه های شما در حال بازی در باغهستند و شما در کمال فراغت و آزادانه به انجام کارهای دلخواهتان مشغولهستید.
رویای زیبایی است.اینطور نیست ؟مخصوصا در این شهر پر از آلودگی و پر سر و صدا، داشتن چنین باغی و هر از چند گاهیپناه بردن به آن می تواند ثروتی بزرگ محسوب شود . اکنون تصور کنید می توانستیددرهمین محل زندگیتان ،باغی را که وصفش کردیم در دسترستان داشته باشید و مالک آنباشید...

جالب است بدانید امروزه این کار براحتی امکان پذیر است .لابد میپرسید کجا و چگونه؟عجله نکنید.به زودی خواهید دانست .با پیشرفت سریع تکنولوژی وبوجود آمدن مواد جدید میتوان بر روی بام هر خانه ، آپارتمان ، ویلا ، اداره، مدرسه،بیمارستان و هر ساختمان دیگری یک باغ زیبا با گیاهان کوچک وبزرگ ایجادکرد.

به این ترتیب می توان ازفضای بلا استفاده روی بام که همیشه در معرضتابش آفتاب است ، با هزینه ای اندک برای ایجاد باغ استفاده کرد .این باغ ها درساعاتمختلف شبانه روز میتوانند مورداستفاده ساکنین قرار بگیرند.با توجه به اینکه ایجاد و احداث فضای سبز در شهرها بهعلت کمبود زمین و قیمت بالای آن ،بسیارهزینه بر و گران است و اکثر زمینها توسطساختمانها و خیابان ها اشغال شده است،با تبدیل بام ساختمان به باغ، می توان طبیعتتسخیر شده توسط شهر را،به  آن بازگرداند.در حدود 30 سال است که در کشورهای پیشرفتهبرای جلوگیری  از اثرات مخرب آلودگی هوا،بطور بسیار جدی به مسئله ایجاد بامهایزندگی(بام های سبز)،توجه میشود.در 15 سال اخیر به علت کشف مواد ترکیبی جدید و سادهشدن مراحل ساخت باغ بر روی بام ،این کار به یک صنعت پر رونق بدل شده است . جالب استبدانید هر متر مربع فضای سبز، در سال حدود نیم کیلوگرم از آلودگی های معلق در هوارا گرفته و تصفیه می نماید .

مسکن یکی از مهمترین ساخته های بشر و برطرفکننده نیاز او به پناهگاه می باشد.اگر بتوان در شهرها علاوه بر رفع این نیاز ،بهنیازهای دیگر او که نور خورشید – هوای پاکیزه و سلامت جسم و روان هستند ،توجهداشت،می توان بسیاری از مشکلات ناشی از زندگی شهری و دور بودن از طبیعت را از زندگیشهری زدود. گیاهان نقشی اساسی در تصفیه هوا و حفظ منابع و جلوگیری از سیلاب دارند .علاوه بر این آنها نقش انکار ناپذیری در آرامش بخشی به انسان و ارضای حس زیباییشناسانه ایفا می کنند .آوردن گیاهان به بام یعنی ایجاد محیطی سبز، زیبا و نیمهعمومی (مشاع) برای  ساکنین آن ساختمان .به این ترتیب کیفیت زندگی (یعنی احساس رضایتاز محیط) بالا می رود.  
تکنولوژی، راحتی و آسایش را با زندگی ماشینی بههمراه آورده است . سوال اینجاست که چگونه میتوان نیازهای اصلی انسان، مثل پیوند باطبیعت را با استفاده از تکنولوژی برآورده کرد؟بامهای سبز یا (بامهای زندگی) راهیاست که تکنولوژی به ما پیشنهاد می کند .اما چگونه می توان یک بام سبز داشت ؟این کاراز نظر فنی بسیار ساده و صد در صد عملی است .
اکنون مشخصات بامهای سبز وشیوه احداث آن را بطور کلی و به اختصار برای شما توضیح خواهم داد .یک بام سبز ازگیاهان ،گلها و مسیرهای گردشی ایجاد شده است و به شما امکان گردش ،تماشا و نظارهباغ و پرورش گیاهان دلخواهتان را می دهد. این باغ از 3 قسمت تشکیل شده است :

قسمت اول سقف ساختمان یا آن چیزی است که هم اکنون بر بام همه ساختمانهاوجود دارد و بر روی آن عایق ساختمان مثل ایزوگام یا هر عایق دیگر کشیده شده است واحیانا روی آن موزاییک نیز شده است .
قسمت دوم باغ بامها یک لایه محافظتکننده است که سقف و عایق رطوبتی را از لایه خاک و گیاهان جدا می کند .
قسمتسوم خاک و کود و سیستم آبیاری باغ است که هر کدام با دقت در محل خود قرار می گیرد .

چرا بام سبز؟

 بسیاری ازافرادی که به گیاهان علاقمندند و از پرورش آنها لذت میبرند ، به فضایی بزرگ وآفتابگیر و باز احتیاج دارند. بهترین فضاهای ممکن برای این کار تراسها ، حیاط و بامساختمان است .تراسها خصوصی ترین فضای ممکن برای این کار میباشد و حیاط و بام بصورتمشاع قابل استفاده اند . تنها گزینه ای که برای پرورش گیاه در تراس و بام برای اینافراد وجود داشت استفاده از گلدان و فلاور باکس در اندازه های بزرگ و کوچک بود کهعدم هماهنگی در رنگ جنس و اندازه و شکل آنها موجب آشفتگی  فضا و گرفتن حجم زیادی ازفضا توسط گلدانها می گردید.ساختن باغچه بر روی بام سطحی یکدست و طراحی شده برایکاشت گیاهان دلخواه  بوجود می آورد . حسن ساختن باغ بر روی بام ،سطح بزرگتر و نورگیری بیشتر و داشتن چشم انداز وسیعتر است .

مزایای ایجاد بام سبز

1- گسترش فضای سبز: این محصول باتولید سطوح سبز در فضاهای بلا استفاده ،اثرات مضر ناشی از پدیده گرم شدن زمین راکاهش داده باعث خنک شدن هوا ، ایجاد سایه و تولید اکسیژن می گردد.
2- کاهش آلودگی هوا و اثرات مخرب آن: هر متر مربع فضای سبز مذکور در سال حدودنیم کیلوگرم از آلودگیهای معلق در هوا را جذب کرده و تصفیه میکند،بدین ترتیب هوایپاکتر و سالمتری برای تنفس خواهیم داشت .و با جذب و تصفیه آلودگیهای ناشی از سوختنفرآورده های سوختی از تخریب بیشتر لایه ازن پیشگیری خواهد گردید.
3- عایق حرارتی: فضای سبز به عنوان یک لایه عایق حرارت مطرح میگردد.و ازتبادل حرارتی هوای ساختمان با هوای بیرون بمیزان قالبل توجهی می کاهد و به اینترتیب در صرفه جویی در مصرف انرژی نقش شایانی ایفا میکند.
4- عایقرطوبتی: لایه تشکیل دهنده بام سبز شامل لایه های ضد رطوبت است که قادر بهنگهداری و حفظ آب در خود در مدت زمانی طولانی میباشد.این لایه ها که از پلی پروپیلنساخته شده است ،سدی مقاوم در برابر نفوذ آب ایجاد میکند که مانع هر گونه انتقالرطوبت از لایه خاک به سقف میگردد.
5- کنترل آب باران و سیلاب: لایه زهکش بام سبز با ذخیره سازی آب در خود می تواند در هنگام بارش های ناگهانی وتند،آب را در خود ذخیره کند و این آب را تا مدتی طولانی برای مرطوب نگهداشتن لایهخاک نگهداری کند،بدین وسیله از وقوع سیلاب نیز به دلیل جاری شدن آبباران
جلوگیری به عمل می آید.
6- سلامت روانی: با به وجودآوردن محیط زیست طبیعی در فضای زیست محیط شهری می توان در ایجاد تسکین روحی و سلامتجسمی و روحی ساکنین شهرها نقش بسزایی ایفا نمود .
7-سرعت بالا ی اجرا وهزینه پاییننسبت به سایر عملیات های ساختمانی ،پوشش سریع بام را درمتراژهای بالا ممکن میسازد.
8-عدم نیاز به آبیاری و مراقبتزیاد: سیستم سقف های سبز طوری طراحی شده است که لایه زیرین آن،هم به عنوانعایق،هم به عنوان زهکش و هم به عنوان مانع نفوذ ریشه گیاهان به بام عمل می کند .بدین ترتیب باغ بدون آبیاری می تواند تا یکماه در تابستان شاداب و پر طراوت باقیبماند و دوره نگهداری و سرکشی آن می تواند تا 2 بار در ماه باشد.گیاهان مورداستفاده در باغبام ها باید نسبت به خشکسالی مقاوم باشند و به نگهداری کمی احتیاجداشته باشند و قبلیت تطبیق و بازیابی خود با تغییر شرایط خاک را داشته باشند.

آیا باغبام به نگهداری زیاد نیاز دارد؟

گیاهانی که کاشته میشود بسته به نوع باغبام بهنگهداری احتیاج دارد. در پوشش گسترده مراقبت بسیار کمی لازم است. در بعضی مواقعسرکشی سرایدار لازم است و در مواردی که گیاهان خاصی کاشته شده باشد به باغبان وبازرسی فنی نیاز است.
گیاهان ریشه دار در فصل های مناسب کشت و پس از کاشت بهمقدار مورد نیاز آبیاری می شوند.. هنگامی که کاشت پایان پذیرفت، نگهداری شروع میشود. این عمل در بازه های زمانی منظم صورت می گیرد تا پوشش به 60 تا 70 % از مقدارنهایی خود برسد. پس از بازرسی نهایی بهتر است به صورت توافقی نگهداری منظمی صورتپذیرد. توجه شود در هر نوع روش کشت خاک باید در 4 هفته اول مرطوب نگه داشته شود. سلامت و تداوم هر پوشش بام بستگی به مراقبت از آن دارد. هر ناحیه ای که از این امرفروگذار شود به سادگی به حالت طبیعی خود بر میگردد. گونه گیاهی مطلوب از بین رفته وگونه خودرو فضا را پر خواهد کرد. طراحی برای مراقبت کمتر در آینده به صورت زیراست:
1- انتخاب صحیح خاک از جوانه زنی دانه های آورده بوسیله باد می کاهد.
2- انتخاب صحیح میزان ماندگاری رطوبت نیز از جوانه زنی دانه های ناخواسته میکاهد.
3- انتخاب صحیح شرایط از آسیب رسیدن به گیاهان آسیب پذیر می کاهد.
بهخاطر داشته باشید مراقبت کم به معنی عدم نگهداری نمی باشد.

آیا می توان هر نوع باغی را بر روی هر بامیاجرا کرد؟
یک با بر روی بام با توجه به عوامل متعددی طراحی و ساختهمیشود .بعضی از این عوامل عبارتند از :
- وزن باغ: که شامل وزن خاک وزن رطوبتموجود در آن و وزن گیاهان کاشته شده در آن پس از رشد نهایی می باشد
- وزن افرادیکه بر بام رفت وآمد میکنند و وزن مبلمان باغ
- محاسبه نیروی باد و مقاومت لایههای باغ در برابر آن
- بررسی بام و انتخاب نوع باغ مناسب برای آن و در صورت نیازتقویت بام

همانگونه که عدم دقت در ساختن ساختمان ممکن استآسیب جدی به ساختمان بزند ،ضعف در اجرای باغبام هم می تواند آسیب های جدی و گرانقیمتی را به ساختمان وارد کند .بنابراین دقت در انتخاب بهترین گزینه و بهترین موادو نصب درست باغبام بسیار مهم و حائز اهمیت است .

آبیاری و سیستم های آبیاری بام سبز

 آب باغ از دو منبع تامین می شود:

·          آبیاری مصنوعی

·             آبیاری طبیعی(آب باران)

 آبیاری  مصنوعی باغ  از دو روش ممکن است تامینشود: روش دستی و روش اتوماتیک . روش اتوماتیک هم به دو صورت آنالوگ و دیجیتال انجاممیشود که ممکن است یک ایستگاهه یا چند ایستگاهه باشد.در هر دو روش رطوبت لازم برایخاک و ریشه ها تامین میشود .آب باران نیز برای تامین کردن آب مورد نیاز استفادهمیشود .به هر طریقی که آبیاری انجام شود ، آب مازاد بر رطوبت خاک از طریق لایه هایتصفیه کننده آب و لایه زهکش ذخیره میشود و تا دوره ای نسبتا طولانی آنرا از آبیاریمجدد بی نیاز می سازد . از سوی دیگر هر گونه آب اضافی بر روی لایه ضد رطوبت ریخته واز طریق شیب بام به بیرون انتقال می یابد .آب باران اضافی میتواند پس از تصفیه شدندر مخازنی ذخیره گردد و برای مثال در سیستم فلاش تانک سرویس ها آب آنها را تامیننماید .لایه عایق بام ساخته شده از پلی پروپیلن فشرده از انتقال هر گونه رطوبت بهسقف جلوگیری می کند

روی بام سبز چه نوع گیاهانی می توان کاشت؟

 اساساً سه نوع پوشش سبز بام وجوددارد:

·             پوشش گسترده (یا پراکنده)

·             پوشش نیمه گسترده

·             پوشش متمرکز

گسترده (یا پراکنده):

کمترین نیاز به نگهداری را دارند – نیاز به آبیاریندارند- پوشیده از: خزه علف یا گیاهان خزنده.
پوشش خاک پراکنده- ارتفاع خاک mm150-50.    این نوع پوشش جایی کاربرد دارد که نیاز به دسترسی نباشد. این نوع پوششحداقل وزن را اعمال می کند و تقریباً روی هر بامی می توانند نصب شوند. این نوع پوششهمچنین در ساختارهای صنعتی بسیار مناسب می باشد. زیرا علاوه بر ایفای نقش عایقرطوبت از جریان یافتن آب و تشکیل سیلاب جلوگیری می کنند.

پوشش نیمه گسترده:
ویژگیهایآن: نگهداری منظم- آبیاری نامنظم- ترکیب یافته از: شاخ و برگ، علف یا درختچه هابوته های ضخیم. پوشش خاک نیمه متمرکز ارتفاع mm 200-100.
جاهایی که بام قابلرؤیت بوده و پوشش رنگ سالیانه کمترین نیاز به نگهداری را دارد، این نوع پوشش ایدهآل می باشد. در مقایسه با پوشش پراکنده، پوشش نیمه گسترده، ظرفیت نگهداری آب بیشتریداشته و به دلیل عمق  بیشتر خاک، گستره بیشتری از گیاهانی را می توان برای این نوعپوشش انتخاب نمود. برای دستیابی مناسب، از ایوان، سنگفرش و یا دیوارهای کوتاهاستفاده می شود.

پوشش متمرکز:
 ویژگیهای آن:

آبیاری منظم
نوع پوشش شامل: چمن با بوته های بلند و یا درختان میباشد
پوشش خاک متمرکز ارتفاع خاک mm1500-150

در عمل هر نوع باغچه ای می تواند با استفاده ازپوشش متمرکز ساخته شود. از چمن گرفته تا آبنما، بوته های بلند، درختان جوان و ... نوع پوشش گیاهی و اندازه نهایی آن عمق خاک موردنیاز و روش آبیاری را مشخص می¬کند. روش نگهداری نیز وابسته به نوع گیاه کاشته شده می باشد.

بام سبز و محافظت در مقابل تکان های ناشی ازباد

پوشش سبز باید به گونه ای طراحی شود که دربادهایشدید نیز استوار و بی حرکت باقی بماند. نیروی باد در نواحی مختلف بام متغیر است. درمرکز این نیرو نسبتاً  کم است و حتی وزن یک لایه نازک خاک برای بی حرکت ماندن کافیاست ولی این نیرو در گوشه ها و اطراف بیشترین مقدار را دارد به گونه ای که حتی ممکناست نیاز به سنگ های بزرگ و یا سنگ فرش کردن باشد تا باد پوشش را حرکت ندهد.

هر چه ارتفاع ساختمان بیشتر باشد، خطر تکان بادبیشتر می شود. معمولاً چنانچه عایق رطوبت مقید شده باشد و یا به وسیله روشهایمکانیکی ثابت شده باشد، مشکلی پیش نمی آید. با این حال چنانچه عایق رطوبت به خوبیدر محل خود قرار نگرفته باشد و یا مانند سقف های وارونه عایق حرارتی بالای آن قرارگیرد، خود وزن پوشش سبز به ثابت ماندن کمک می کند.در نقاط بادخیز و در بام های شیبدار لازم است از فرسایش خاک جلوگیری شود تا پوشش گیاهی تنک و کم پشت نشود.

بام سبز" و طبیعت سالم